„Podróże po Azji Środkowej: 1885-1890” Bronisław Grąbczewski

Opasłe tomiszcze wydawnictwa PWN z serii „Odkrywanie świata. Olgierd Budrewicz poleca” to genialne źródło informacji dla wszystkich pasjonatów literatury podróżniczej i reportażu. Szczególnie kiedy „Chcąc zachować atmosferę książki i pozwolić Czytelnikowi na podróż w czasie, wydawca zrezygnował z ingerencji w pisownię i stylistykę, opatrując tekst jedynie niezbędnymi przypisami”. Od kiedy książka pojawiła się w księgarniach czaiłam się na jej zakup, gdyż Azja to kontynent, z którego opowieści chłonę jak gąbka. Ciekawość moją wzmocniły rejony w jakie zapuścił się generał Bronisław Grąbczewski, i wg jakich podzielono książkę  czyli :

1. Kaszgarja (kraina geograficzna na zachodzie Chin wraz z bezludną i najbardziej zabójczą pustynią Takla Makan)

2. Przez Pamiry i Hindukusz do źródeł rzeki Indus

3. Po pustyniach Raskemu i Tybetu

Prawda, że egzotycznie?

Bronisław Grąbczewski: „generał rosyjski, gubernator Astrachania, hetman kozacki, wielki podróżnik, zarazem polski szlachcic, syn powstańca styczniowego” – tak przedstawia go pan Olgierd Budrewicz, też przecież jeden z najznakomitszych podróżników. Służący w różnych wojskach, biorący udział w wielu wyprawach wojennych nabrał ochoty na taką służbę, która dawałaby mu możliwość poznawania i obserwacji świata, a szczególnie właśnie Azji, którą już sobie wcześniej upodobał, a wcześniejsze wyprawy pozwoliły na skubnięcie kilku tamtejszych języków.

„Siedziałem w stopniu porucznika, więcej ceniąc swobodę włóczęgi myśliwskiej po przepięknym bożym świecie, niż wszelkie stopnie i awanse”.

I tak jesteśmy świadkiem cudownej i niezwykłej podróży, opisanej z ogromnym talentem, chęcią smakowania i odkrywania świata.

W części pierwszej ruszamy zatem do Kaszgarii. Wyruszamy karawaną z Margelanu do Osza. Mijamy drogi obwarowane soczystymi owocami, spływające sokami arbuzy i winogrona,  Arawan, wioskę  wciśniętą w skaliste góry, gdzie już tylko 24 km do Osza, gdzie gruszki, jabłka i drzewa morelowe bajecznie obsypane owocami, a do tego pątnicza stroma skała ponoć lecząca bezpłodność u kobiet. Jak? Potem przez  fort Gulcza do miejscowości Langar do której prowadzi górska ścieżka. Niebezpieczne mosty rzucone przez rzekę, górskie drogi, strome i spadziste , a do tego atak kipczaków czyli „najbardziej wojowniczego szczepu miejscowych Kirgizów”. Mamy przepiękne góry Zaałajskie wraz z wręcz zielonymi alpejskimi łąkami i wiele innych cudownych opisów, od których mało serce mi nie stanęło… tak były piękne. No ale dla maniaczki górskich pejzaży to .. sami rozumiecie.

Ech…

Fotka z netu, tu akurat w tle ich najwyższy szczyt  : Szczyt Lenina (7134 m n.p.m.),; Góry Zaałajskie to góry na granicy Kirgistanu i Tadżykistanu w północnym Pamirze.

Co w drugiej części i trzeciej, to już nie napiszę bo jest tego TYLE, że musiałabym ta notkę pisać do jutra albo i z tydzień, gdybym chciała wdawać się w więcej szczegółów. To magiczna opowieść o świecie w którym poznajemy tak wiele obyczajów, zwyczajów ludzkich, poznajemy narodowości, od których można się wiele nauczyć, ale i których należy się bać, albo też nieco zadziwić ich poglądami. Wszystko to w oparach zagrożenia a to atakiem miejscowej ludności, a to niespodziewaną chorobą, utratą zapasów karawany, padnięciem konia albo po prostu zwykłego wychłodzenia organizmu, bo nie oszukujmy się ale podróż w niskich wysokogórskich temperaturach nie była podróżą w ciepłych puchowych kurtkach GoreTex’u czy innej firmy. Do tego te wszystkie odkrycia (nie powiem jakie) i ten mądry, cudowny, ciepły, sympatyczny i odważny człowiek jakim był Bronisław Grąbczewski.

Niesamowita podróż, którą każdemu fanowi literatury podróżniczej bardzo polecam. Dla mnie to jedna z najlepszych książek podróżniczych (jak nie najlepsza) jakie czytałam. Spotkajcie się z panem Bronisławem i przeżyjcie spotkania z watahami miejscowych, z chanami, z wójtami, sędziami, władcami, handlarzami, wyobraźcie sobie tą juczną karawanę na małym wąskim mostku między skałami, nad rwącym nurtem rzeki, i pomyślcie, że to tylko mały okruch odwagi jaką mieli ludzie w tamtych czasach. Myślę, że te 700 stron to i tak za mało, aby docenić wielkiego ducha Bronisława Grąbczewskiego i jego kompanów.

Dziękuję wydawnictwu PWN za możliwość tej wspaniałej przygody i za tak piękne jej wydanie.