„Spójrz na mnie” Yrsa Sigurdardottir

To już piąta książka islandzkiej autorki z prawniczką Thorą w roli głównej. Nie zawaham się stwierdzić, że wg mnie jest to najlepsza intryga z najbardziej emocjonującym klimatem jaki udało się Yrsie stworzyć. Wszystkie kawałki układanki nie pasujące z początku do siebie zaczynają się zazębiać w rewelacyjny sposób, w miarę jak postępuje akcja a wraz z nią śledztwo, jakiego podejmuje się Thora.

Na prośbę skazanego za pedofilię Josteinna, Thora musi przeprowadzić rewizję sprawy sprzed kilku lat, dotyczącej pożaru nowo powstałego ośrodka dla upośledzonych umysłowo, w którym zginęli wszyscy pensjonariusze i kilku pracowników. Podejrzanym, a następnie skazanym za podpalenie zostaje autystyczny Jakob. Tylko czy młody chłopak z zespołem Downa, byłby w stanie samodzielnie zaplanować skrupulatnie cały wieczór, w którym wybuchł pożar? Młoda prawniczka z pomocą swojego partnera życiowego – Matthew, będzie musiała dowieść winy lub też niewinności młodego chłopaka, który tak naprawdę nie za bardzo orientuje się w tym co się stało, a pamięta z całego wydarzenia kilka, na pozór, nieznaczących detali…

Książkę łączy wiele wątków: tajemnicze rysunki sporządzone przez autystycznego Tryggviego, nadprzyrodzone zjawiska w domu pewnej rodziny, dziewczyna w śpiączce, którą zgwałcono, inna dziewczyna przebywająca w szpitalu w tzw. stanie zamknięcia, czyli całkowicie sparaliżowana, mogąca poruszać jedynie oczami, dziwne napisy na szybie, groźne telefony odbierane podczas audycji radiowej przez niejakiego Margeira – to jedynie kilka z  nich.

Przyznaję, że ogromnie mi się podobało ich finałowe powiązanie. Trzeba mieć niezłą wyobraźnię, by z tych na pozór nic nie łączących osób i sytuacji stworzyć tak niesamowitą historię. Oczywiście, jest to książka z gatunku rozrywkowego, żadna ambitna, ale też nie jest to łatwa i przyjemna lektura. Czasem jeży się włos na karku, czasem klaustrofobiczne napięcie sprawia, że wyobraźnia czytelnika zaczyna mocno buzować. Czasem można też się uśmiechnąć czytając o relacjach Thory z jej sekretarką Bellą, albo o zachowaniach nieraz mocno ‚tępawego’ Matthew ;) Jednak przede wszystkim jest to bardzo dobry kryminał, w którym samemu można pogłówkować i nieraz nieźle się zaskoczyć.

Dodatkowo poruszona jest kwestia niepełnosprawnych umysłowo osób. Wtłaczanie ich bez składu i ładu do jednego ośrodka, po to by zaoszczędzić na kosztach, zatrudnianie nie do końca odpowiednich osób do opieki nad nimi – to oczywiście problem społeczny dość szeroko zaznaczony, którym Thora się przejmuje, zresztą nie tylko ona. Rodziny ofiar pożaru również próbują zrozumieć czy taki nowo powstały ośrodek byłby  dla ich dzieci faktycznie wybawieniem i pomocą, czy może zwyczajnym więzieniem? Czy wsadzenie tam osób z różnym stopniem upośledzenia jest dobrym wyjściem?

Ciężko to ocenić, niemniej jednak w każdym kraju istnieje pewien brak tolerancji dla osób innych, chorych, z gruntu uznanych za niepotrzebne a może nawet poprzez swoje dziwaczne związane z chorobą zachowanie, zagrażające społeczeństwu..

„Społeczeństwo z reguły ma dość ograniczoną cierpliwość do tych, którzy rzekomo się nie rozwijają i nie wnoszą wkładu w budowanie dobrobytu”.

Smutne, ale prawdziwe, w pojęciu niektórych. Niemniej jednak tutaj chciano dobrze, pracownicy ośrodka starali się dobrze wykonywać swoje obowiązki, może byli za młodzi i za mało doświadczeni, a może za bardzo skupiali się na tym co można robić w nocy?

W każdym razie, to również historia, z której wynika również bardzo prawdziwe stwierdzenie:

„Czasem to co dobre jest złe, a to co złe, jest dobre [….] Ale możliwe także, że zło jest złem. Tak już ten świat jest urządzony”

Świat u Yrsy został naprawdę nieźle urządzony… Nie spodziewalibyście się nawet jak. No i tytuł książki bardzo trafny.

Polecam mocno.

Yrsa Sigurdardottir, „Spójrz na mnie”, Wydawnictwo Muza, 2011, stron 464.