„Kosmiczne marionetki” Philip K. Dick

Wyobraźcie sobie, że po 18stu latach wracacie do miasteczka, w którym się urodziliście i z którego macie mnóstwo cudownych wspomnień z dzieciństwa. Wracacie, bo akurat przypadkiem jesteście w okolicy i najzwyczajniej w swiecie chcecie odwiedzić stare kąty, zobaczyć swój własny rodzinny dom, zżera Was ciekawość czy poznacie któregokolwiek z mieszkańców, czy oni w ogóle jeszcze żyją, czy Was poznają? Wjeżdżacie do miasteczka Millgate jak Ted Barton mając w kieszeni pamiątkowy srebrny kompas od ojca. Okazuje się, że miasteczko jednak jest zupełnie obce, ulice nie nazywają się tak jak zapamiętaliście, mieszkańcy nie kojarzą w ogóle nazwiska Barton, a w starych kronikach istnieje wzmianka o tym, że mając 9 lat zmarliście na szkarlatynę. Nic się nie zgadza a srebrny kompas zmienia się w kawałek czerstwego chleba.

Ted Barton za wszelką cenę chce zrozumieć sytuację. Zostawia więc żonę w hotelu w innym mieście, a sam wynajmuje pokój w pensjonacie w Millgate. Synek właścicielki  pensjonatu – Peter, zadaje mu bardzo dziwne pytanie:

„- Jak Pan przeszedł? – zapytał – Większość ludzi nie przechodzi. Musi być jakiś powód.
– Przeszedł? –  powtórzył zaskoczony Barton – Przez co?
– Przez barierę.”

Chłopiec jest inny niż dzieci w jego wieku. Jest bardzo inteligentny. Wspomina coś o tajemniczych postaciach widocznych zza wzgórza, wykrzykuje do Bartona „Wiem kim jesteś naprawdę”. To chłopiec który coś wie i z czymś walczy, a dodatkowo potrafi ożywić ulepione z gliny ludziki.

Dlaczego mieszkańców miasteczka nie dziwią duchy? Mówią, że są tu obecne od zawsze, dlaczego nie dziwi ich, że przechodzą przez ściany, przez nich, przez przedmioty. Nazywają ich Wędrowcami, ale nie potrafią zrozumieć skąd się wzięli. „Wydaje mi się, że Wędrowcy byli zawsze – przytaknął doktor Meade pykając cygaro – To zupełnie naturalne. Co w tym dziwnego?”  Mieszkańcy uważają, że ich miasteczko jest jak najbardziej typowe, zwyczajne, nie dzieje się w nim nic niezwykłego. A Barton jest w szoku. Dodatkowo nikt, prócz Petera, nic nie wie o żadnej barierze. Każdy żyje sobie szczęśliwie, błogo i spokojnie zajmując się własnymi sprawami: sklepikarz, lekarz, bibliotekarka i inni. Najzwyczajniejsi ze zwyczajnych. Prości i sympatyczni ludzie. Jest jednak dwójka dzieci wiedzących coś więcej, wspomniany Peter, oraz Mary, która potrafi rozmawiać z pszczołami.

Świat Teda ze wspomnień zniknął. Tylko czy faktycznie? Czy może tylko został przykryty całunem iluzji jak czarną mgłą?

Więcej nie zdradzę, bo i po co. Czy ta historia jest zwyczajną fantastyczną opowiastką nie mającą drugiego dna? Wątpię – znam nieco twórczosć Dicka i wiem, że zawsze w jego książkach jest coś dodatkowego. Jakieś poszukiwanie prawdy o naturze człowieka, naturze rzeczywistości, złudzeniach, iluzjach. O tym jak dziwnie skonstruowany jest ten świat, o tym co jest czym naprawdę, a co nie istnieje?

Tutaj Dick, według mnie, pokazuje jak łatwo jest zapanować nad ludzkim umysłem, jak łatwo jest z człowieka zrobić marionetkę i jak ciężko jest potem takiej marionetce na powrót stać się niezależną jednostką, uwolnić się spod wpływu narzuconej rzeczywistości, kompletnie zmanipulowanej. Każdy człowiek przecież chce być wolny. Tylko że …  trzeba być świadomym swojego zniewolenia, aby do tej wolności dążyć i odrzucić narzuconą kontrolę. Czasem przydałby się taki Czasowy Odwracacz, przy pomocy którego jeden z mieszkańców Millgate na kilka minut przywracał stan rzeczy sprzed 18 lat. Tylko na kilka minut, na więcej brakowało mu siły. A więc siła /wiara /wola /chęć – oto co powinno nam pomagać. Ważna jest walka. Również o własną świadomość istnienia. Nie można biernie się poddawać, kierować wygodą czy strachem przed Zmianą. Należy próbować usuwać czarną mgłę, chociaż to cholernie trudne, ale nawet jeśli uda się to na 10 minut – to warto. Myślę, że to chciał przekazać Dick w „Kosmicznych marionetkach” – pokazać niejako walkę dobra ze złem.

„Z jednej strony sterylna ciemność, cisza, zimno, bezruch i śmierć. A z drugiej – płomienne ciało życia. Oślepiające słońce, narodziny, tworzenie, świadomość i trwanie. Kosmiczne bieguny”.

Należy pamiętać, że zawsze można znaleźć wyrwę w ‚barierze’ i ją przekroczyć, nawet jeśli mamy przed sobą rów bez dna. A jeszcze lepiej, gdy ma się ku temu sprzymierzeńców, bo im więcej chętnych, tym większe powodzenie, nawet jeśli walka dobra ze złem będzie trwała wiecznie, w innym miejscu, w innym wszechświecie.

Philip Kindred Dick, „Kosmiczne marionetki”, Wydawnictwo Zysk i S-ka 1998, stron 144.