„Ocean na końcu drogi” Neil Gaiman

Neila Gaimana nie czytałam jeszcze nigdy. Nie znam jego stylu. Książkę kupiłam ze względu na okładkę, która jest przepiękna i ze względu na słowa: „poruszająca, przerażająca i poetycka – czysta jak sen, delikatna jak skrzydełko motyla, niebezpieczna jak klinga w ciemności” – tak jest napisane o tej baśni. Bo to baśń właśnie, taka może bardziej dla dorosłych, chociaż moim zdaniem dzieci powinny również wiedzieć jak wygląda zło…  Na świecie nie ma tylko motylków, kolorowych ptaszków, misiów i kochających się rodzin. Są potwory, są robaki, są paskudne ptaszyska, których cień może być przerażający, a w każdym najbardziej z pozoru dobrym człowieku, jest odrobina (?) mroku.

W książce urzekła mnie wyobraźnia Gaimana  – urzekł mnie on sam, bo to on jest narratorem, 7letnim chłopcem. Czytając tą historię przypomniałam sobie siebie i swoje dzieciństwo. Podobnie jak ten chłopiec wolałam książki od koleżanek. „Książki były znacznie bezpieczniejszym towarzyszem od ludzi.” – wolałam i lubiłam być sama, chować się przed bliskimi i czytać.. przenosić się w inne krainy, nie widzieć tego co dzieje się w domu, być dzielnym Tomkiem Sawyerem albo zapłakaną Becky, która zgubiła się w jaskini, a Tomek przyszedł i ją odnalazł. Wtedy się nie bałam. Podobnie jak ten chłopiec myślę : „Nie tęsknię za dzieciństwem, ale brakuje mi radości czerpanej z drobiazgów, nawet wtedy, gdy wokół wszystko się wali. Nie potrafiłem zapanować nad światem, w którym żyłem, nie mogłem odejść od rzeczy, ludzi ani chwil, które mnie raniły, lecz znajdowałem radość w tych niosących szczęście.”

To prawda, wiele było takich rzeczy i chwil, które pamiętam, ale jeszcze więcej takich, o których chciałabym zapomnieć. Nie potrafiłam tak jak ten 7latek rozprawić się ze złem, zniszczyć potwora. Nie potrafiłam pozostać w bezpiecznym kręgu w trawie, w którym siedziałam (młody potrafił – wykazał się odwagą i cierpliwością, nie wyszedł mimo, iż Zło pod różnymi postaciami próbowało go z niego wywabić). Moja odwaga ujawniła (i ujawnia) się z czasem.. Będąc dzieckiem jest się bezbronnym, nie zawsze ma się wsparcie, nie zawsze jest kogo poprosić o pomoc. Młody ma przynajmniej starszą od siebie Lettie, która zna świat od podszewki, ma 11 lat od zawsze, a staw za swoją farmą nazywa Oceanem. Jest sprytna, bardzo odważna, mądra, potrafi w lot odpowiedzieć na wszystkie wątpliwości młodego. Przykładowo:

„- No nie wiem. Dlaczego sądzisz, że w ogóle czegoś się lęka? Jest przecież dorosła, prawda? Dorośli i potwory niczego się nie boją. – Och, potwory się boją – nie zgodziła się Lettie. – Dlatego właśnie są potworami. A co do dorosłych… – Umilkła i potarła palcem piegowaty nos. – Powiem ci coś ważnego. Wewnątrz dorośli też nie wyglądają jak dorośli. Na zewnątrz są wielcy, bezmyślni i zawsze wiedzą…”

Razem z nią mieszkają dwie starsze kobiety – one Wiedzą. Co? Wszystko. One są od wieków. One wiedzą na czym polega walka Dobra ze Złem. Czy pomogą, kiedy Potwór znajdzie drogę, by dostać się do świata ludzi?  Czy powstrzymają pradawne złe moce?

Gaiman cofając się do swojego dzieciństwa opowiada nam cudowną historię, miejscami mocno przerażającą. Przypomina ją sobie, kiedy wraca w rodzinne strony i znajduje starą farmę na końcu drogi. Przypomina sobie a potem nagle wspomnienia ulatują znów, do jakiegoś innego świata, do jakiejś innej szufladki. Czy kot, który przebiega koło jego stóp, to ten sam kłębuszek którego pamięta z dzieciństwa? Nie wie tego.. wie, że kiedy wróci tu znów, przypomni sobie jeszcze raz całą historię.

Książka Gaimana to nie tylko walka ze Złem – to również takie małe studium dorosłości. Bo przecież dorośli mają już swoje utarte schematy, chodzą utartymi, głównymi drogami, nie zbaczają w ścieżki, nie przeciskają się przez płoty, nie biegają po łąkach, nie drapią ich krzaki ani nie brudzi błoto. Dzieci biegają, chcą poznawać, mają w sobie tą ciekawość życia, dorośli troszkę mniejszą, albo nieczęsto wcale. A tej ciekawości życia nie powinno się nigdy zagubić. To też studium pamięci – bo często zapominamy o tylu ważnych drobiazgach… a nie powinniśmy.

Wg mnie Gaiman pokazuje też bardzo prostą rzecz – że wszystkie niepowodzenia, całe zło – można pokonać zwykłą wyobraźnią. Skoro w wyobraźni potrafimy być silniejsi, mieć wielką moc i czasem odprawiać czary, to dlaczego tego nie użyć w rzeczywistości? Odczarować swój los, zaprzyjaźnić się ze swoim strachem, oswoić problemy, czasem poszukać pomocy, nabrać siły i walczyć – tak powinniśmy, bo życie to walka. Ciągła. A żyć i być człowiekiem trzeba.

„Nie można zdać lub oblać bycia człowiekiem, mój drogi.”

Neil Gaiman „Ocean na końcu drogi, wyd. MAG, 2013