„Dwaj bracia” Ben Elton

„Lekcje boksu były pomysłem Wolfganga. Frieda była przeciwna.

– Uczenie chłopców walki może wpędzić ich w kłopoty – protestowała. – Zaczną uważać, że poradzą sobie w sytuacji, która w rzeczywistości może ich przerosnąć.

Oni już teraz uważają, że zawsze sobie poradzą – dowodził Wolfgang – więc pomóżmy im zwiększyć ich szanse.

Ta rozmowa miała miejsce dwa lata wcześniej, w 1930 roku, gdy niemal z dnia na dzień Berlin znowu zaczął przypominać ten sam szpital wariatów, jakim był, gdy urodzili się bliźniacy. Do miasta powróciły znajome dźwięki tłuczonego szkła, podkutych butów, krzyków i strzałów. Friedzie i Wolfgangowi wydawało się, że to się nigdy nie skończyło.

Trwały te same codzienne walki pomiędzy tymi samymi frakcjami. Tyle że na prawicy nazistowski Sturmabteilung zastąpił nieistniejące i nieopłakiwane Freikorps.

– Jak za dawnych czasów – zauważył Wolfgang. – Nie całkiem – odparła ponuro Frieda. – Tym razem to dla nas znacznie gorsze.

Miała rację i Wolfgang wiedział o tym. Antysemityzm był teraz bardziej wyraźny niż kiedykolwiek przedtem. Josef Goebbels, hitlerowski gauleiter Berlina, nie przepuścił dnia, żeby nie pojawić się na jakimś skrzyżowaniu, gdzie oskarżał Żydów o siłę i wpływy, które korumpowały i kontrolowały każdy aspekt życia społecznego.

– Gdybyśmy rzeczywiście mieli takie wpływy, jak mówi ten łajdak – komentował Wolfgang – dawno już by nie żył.

Niemieccy Żydzi byli zupełnie inni, niż ich opisywano. Nie byli ani zorganizowani, ani skoncentrowani. Jedyne, co ich łączyło, to przypadek genealogii, dzięki któremu nazywali się Żydami. Oskarżani o zbiorową konspiracyjną agresję, byli niezdolni do zbiorowej obrony i wszystkim, co Wolfgang mógł zrobić dla swojej rodziny, były kraty w oknach, składany nóż w kieszeni i nauka boksu dla chłopców”.

Ten fragment jest bardzo wymowny, nakreśla sytuację w jakiej przyszło znaleźć się bohaterom.

Akcja rozpoczyna się w 1920. Paulus i Otto urodzeni o tej samej porze, w tym samym szpitalu, ale przez dwie różne kobiety. Jedna jest Niemką, druga Żydówką. Jedna z nich umiera. Druga przygarnia jej dziecko i wychowuje jak własne. Bracia – z jednej rodziny, ale nie z jednej krwi. Ta krew właśnie stanie się niebawem problemem. 

W obliczu narastającej fali nienawiści do Żydów, kiedy do władzy dochodzi Hitler, którego marzeniem jest podbicie całej Europy i stworzenia nacji z tylko czystej krwi Niemców, w obliczu rodzącej się NSDAP i perspektywy wojny …. bracia będą zmuszeni walczyć o przetrwanie, o swoją własną tożsamość i o prawdę, ale również o miłość dziewczyny, w której obydwoje się zakochają. 

Jeden z nich będzie kierował się porywami serca, drugi będzie bardziej roztropny i będzie lubił mieć wszystko zaplanowane. Mimo różnic charakterologicznych, kolei losu, które zmuszą ich do takich czy innych działań, często wbrew sobie – osiągną swoje cele (choć może pozornie?). Droga jaką przejdą, będzie wybrukowana kłamstwami, poniżeniami, trudnościami, walką o życie, próbami przekupienia losu … walką o siebie.  Czy wygrają? czy może zostaną oszukani? a może po prostu przez cały czas będą oszukiwać sami siebie? 

To bardzo dobra powieść – ma wszystko co powinna mieć: wciągającą fabułę, barwne postaci, tło, które na naszych oczach będzie się zmieniać i tworzyć historię – a wszystko to jest idealnie spójne. Czytało mi się wybornie i mogę tylko polecać, tym bardziej, że autor oparł historię zawartą w swojej książce na losach własnej rodziny. Wzruszająca i fascynująca, a przede wszystkim zaskakująca i też mądra w swoim przesłaniu powieść. Bez dwóch zdań. 

„Dwaj bracia” Ben Elton, wyd. Zona Zero, seria: Piętro Wyżej, 2015