„- Przecież uśmiech nic cię nie kosztuje -mawiał, kiedy się żaliła. Ale to nie była prawda. Bycie miłą i uśmiechniętą od rana do wieczora kosztowało ją sporo sił. Uśmiech dla Gitte i małej Merete, gdy wypluwały jedzenie, sikały w spodnie, pieluchy i do łóżka, czy gdy płakały i wrzeszczały bez powodu. Uśmiech, gdy spędzała czas w pralni. Uśmiech dla Ottona, gdy wracał do domu i prawie nie zamieniał z nią słowa. Uśmiech, gdy zmywała, uśmiech, gdy wzdychał nad rozliczeniami podatkowymi, uśmiech, gdy stawiała przed nim kawę, mówiąc: jesteś taki zdolny. Uśmiech, gdy prasowała koszule Ottona, jego majtki, ścierki, szmatki oraz to wszystko, co musiało zostać poukładane w równiutkich rzędach w szafach, które z uśmiechem powinna przecierać co poniedziałek. Uśmiech, gdy musiała wymyślić, co będą jedli na kolację. Uśmiech i chwalenie Ottona, gdy domagał się swoich praw, niezależnie od tego, jak bardzo czuła się zmęczona. I prosiła go, aby zgasił światło, by nie zauważył, jak uśmiech zastyga jej na twarzy. Bo kochał ją tylko wtedy, gdy była miła, a to stawało się coraz trudniejsze”.
Co za wspaniała powieść, piękna ale mocna i przerażająco smutna. Bardzo boli jej lektura, bo bardzo boli sytuacja, w jakiej od dzieciństwa stawiana jest nasza bohaterka: Marie. Życie na biednej, duńskiej wsi jest niezwykle surowe, podporządkowane boskim przykazaniom i temu co, powie ojciec, któremu nie można się przeciwstawić. „Piekło to bycie kobietą”, powiedziała kiedyś matka do Marie i miała rację. Przez pryzmat dorastania Marie, jej pracy w gospodarstwie, jej pierwszych relacji z chłopcami (również z braćmi, czy ojcem) widzimy jak strasznie niesprawiedliwe było wówczas/ jest życie kobiety. Niby jest XX wiek, ale czasy II wojny światowej, a potem druga połowa wieku to cały czas walka o lepszy los, pozycję w społeczeństwie, pozycję w małżeństwie. Kiedy Marie wyjdzie za Ottona, jej życie zmieni się na lepsze, ale tylko w sensie materialnym. Surowa egzystencja na duńskiej wsi w porównaniu do mieszczańskiej Kopenhagi z wodą w kranie i pierwszym samochodem, wypadnie niezwykle blado. Dla Marie szczęściem byłoby życie bez przemocy, bez tego poczucia beznadziei i toksyczności. Byłoby, ale czy kobieta ma wystarczającą siłę, by się wyzwolić? Czy jest na to gotowa, czy po prostu ma wiarę w to, że można żyć inaczej, bez ciągłych upokorzeń i braku poczucia własnej wartości? „Poczuła, jakby dotychczas kroczyła szeroką, oświetloną słońcem wiejską drogą, a gdy się odwróciła, jej oczom ukazała się tylko wąska, żwirowa ścieżka, prowadząca donikąd”.
Fabuła tej powieści jest gęsto spleciona z różnych sytuacji, wątków i postaci, które silnie na siebie oddziałują. W centrum wszystkiego jest oczywiście Marie, ale wszystko co poboczne, ma również swoje miejsce i nie jest przypadkowe i nieważne. Każda z postaci ma swoją rolę do odegrania, każda również ma wpływ na ukształtowanie osobowości Marie. Bywają sytuacje bardzo ciężkie do przyjęcia, po których na chwilę odkładałam książkę, bo nie mogłam tego ogarnąć. Wiele opisów jest dosadnych i często bardzo naturalistycznych, takich, po których brakuje oddechu. Ta książka dosłownie boli, ale to jest ból warty poznania. Zdecydowanie.
„Piękno ludu” to również wspaniały obraz społeczeństwa, ludu ciężko pracującego na swój dobrobyt, ludu żyjącego dla Boga, ale też w zgodzie z naturą i swoimi przekonaniami, jakie by one nie były. Atmosfera tamtych czasów jest oddana wręcz malarsko, przy użyciu zarówno wielu kontrastów, jak i dosłownie, symbolicznego obrazu powieszonego na ścianie domu Marie. To również niestety obraz kobiet, które nie potrafią czuć się sobą. Czekają na miłość, spełnienie, a dostają ból, samotność i często w twarz. Ich marzeniem jest wypełnienie braków, tyle że, by to zrobić, potrzebne są jakieś wzorce, umiejętności, wsparcie.. a tego nie ma.
Bardzo polecam!
„Piękno ludu”, Merete Pryds Helle, tłumaczenie Justyna Haber – Biały, wydawnictwo Marpress, 2022
CZYTAJ OD LEWEJ 