„W bardzo dawnych czasach na samym dnie Morza Bałtyckiego wznosił się wspaniały pałac, który lśnił nieziemskim blaskiem. Był niezwykły: cały zbudowany z bursztynu, miał diamentowe okna i dachy z rybiej łuski. Mieszkała w nim piękna Jurata, która była ukochaną córką boga Praamżimasa, pana nieba, ziemi i wszelkich wód. To właśnie on podarował jej pałac i uczynił królową morza. Od dnia, kiedy założyła koronę i po raz pierwszy przekroczyła złote progi, stała się prawdziwą boginią, dbającą o życie w oddanych jej pieczy wodach. Nikt nie sprzeciwiał się jej woli, a w morzu panowały spokój i wzajemna życzliwość. Wszyscy wiedzieli, że czujne oko królowej Bałtyku dostrzeże każdą niegodziwość. Ona zaś radowała się z tej harmonii, która panowała między jej podwodnym światem a życiem na ziemi”.
Dawno nie czytałam baśni, dało mi to wiele radości i przyjemności, bo światy przedstawione przez autorkę są niesamowite, magiczne i pełne niezwykłych stworzeń. Powyższy fragment pochodzi z baśni „Królowa Bałtyku”, jednej z tych kilku, które podobały mi się najbardziej, może dlatego, że morskie klimaty w takich opowieściach trafiają do mnie najbardziej, wszelkie morskie światy mają u mnie specjalne miejsce w sercu, zupełnie nie wiem dlaczego. Ale nie tylko takie światy są ciekawie przedstawione. Są tu i lasy, i jeziora, piękne wzgórza, góra czarownic, zamkowa góra, ale też mokradła, budowanie diabelskiego mostu, a przede wszystkim wielu dzielnych bohaterów oraz pięknych bogini.
Ten zbiór to 25 baśni i legend litewskich, które zostały nieco uwspółcześnione przez autorkę. Jak sama mówi, niektórym bohaterom nadała ona imiona, niektóre podania i legendy zostały napisane bardziej nowoczesnym językiem, co nie odziera ich absolutnie z oryginalności, bo nadal zachowują wyjątkowy klimat magii oraz Litwy – kraju nad rzeką Wilią (dopływem Niemna). Wszystkie te opowieści przedstawiają świat ludzi oraz bogów i bogini, między którymi istnieją silne zależności. Należy dotrzymywać słowa danego bogom i boginiom, czego ludzie bardzo przestrzegają, nie wolno się sprzeciwiać ich woli, bo bogowie czy boginie mogą srogo ukarać. Ale bywa, że i mogą nagrodzić za ciężką pracę, pokorę czy szczerość. Często pojawia się tu wątek miłości pomiędzy królem a boginią, co oczywiście nie zawsze można pogodzić, któreś z nich w imię związku musi zrezygnować z życia śmiertelnego lub nieśmiertelnego.
Niesamowite są te opowieści, człowiek przenosi się w inny świat, taki, w którym wszystko było jakieś prostsze i prawdziwsze, sprawiedliwsze. Jeśli zasłużyło się na karę, przyjmowało się ją z pokorą. Jeśli się kochało to z całego serca. Jeśli zaprzedało się duszę diabłu, to należało liczyć się z konsekwencjami ( choć bywali i tacy, którym udało się diabła przechytrzyć). Jeśli się pracowało, to tak ciężko. by zapewnić byt licznej rodzinie, a jeśli nagle otrzymywało się skarb, to dzieliło się nim z wszystkimi mieszkańcami wioski czy miasta.
Przedstawione tu światy lub też inaczej mówiąc, królestwa, zamieszkują różne stworzenia, jak na baśnie i legendy przystało: mamy zatem wodnice, czyli demony zrodzone z dusz utopionych dziewcząt, laumy – leśne wróżki żywiące się kroplami rosy, albo wajdelotki – dziewicze kapłanki i wieszczy strzegące ognia, i wiele innych. Wszystkiego tego dowiadujemy się też z przypisów, które ułatwiają lekturę, nie ma ich zbyt wiele, ale też nie musi być, dodam, że też dzięki nim możemy poznać litewskich bogów czy boginie (Juratę, Menessa, Mildę, Austerę itd.) Książka jest też ilustrowana w sposób dość nowoczesny przez P. Justynę Sokołowską – niektórych ilustracji, przyznaję, nie rozumiałam, ale mimo dodają one ciekawego smaczku tej pozycji i sprawiają, że jest to książka niezwykle estetycznie wydana.
Polecam. Ja spędziłam z nią kilka wyjątkowo przyjemnych dni.
„Opowieści z kraju nad Wilią. Baśnie i legendy litewskie” Anna Koprowska – Głowacka, ilustracje Justyna Sokołowska, Wydawnictwo Bosz, 2021
CZYTAJ OD LEWEJ 