„Paryż” Edward Rutherfurd

„Paryż. Miasto miłości. Miasto marzeń. Miasto przepychu. Miasto świętych i medrców. Miasto zabawy.

Ściek niegodziwości.

Przez dwa tysiące lat Paryż widział już wszystko.”

Trzeba przyznać, że od razu urzekła mnie okładka. Dlatego nawet obrazek w notce zostawię większy, bo warto. Niezwykle klimatyczna jest ta obwoluta…

Na pierwszym planie wieża Eiffel’a, przy budowie której uczestniczą bohaterowie książki (jedni z wielu). W tle miasto… Miasto, które jest tak naprawdę, prawdziwym bohaterem tej powieści.
Rutherfurd wykazał się ogromną wiedzą z zakresu historii, ponieważ pokazał miasto przeżywające różnego rodzaju rewolucje, czasy królów, wojny. Przewija się tu niezwykle dużo postaci. Poza kilku pokoleniowymi rodami Blanchardów, Gasconów, de Cygne i le Sourdów, którzy na kartach powieści spotykają się bardziej lub mniej przypadkowo, mamy również całą listę postaci znanych nam z historii i szeroko pojętej kultury Francji.

Pojawi się zatem Monet ze swoimi obrazami, Coco Chanel i jej modelki, niezwykły i odrażający król Ludwik XIV (Król Słońce), bojowy i odważny generał de Gaulle, Robespierre, Danton, kardynał Richelieu, Victor Hugo etc… Mieszają się epoki i style. Mieszkańcy Paryża przeżywają własne dramaty, ale też muszą walczyć w obliczu wojen. Nieważne czy to wojna światowa, czy wojna religijna katolików z hugenotami, czy też polowanie na Żydów, albo innego rodzaju krucjata. Paryż często spłynie krwią lub też ściekami niegodziwości. Zgodnie z cytatem rozpoczynającym książkę i moją notkę, będzie też miastem miłości, przepychu i zabawy, ale także stanie się symbolem spisków, intryg, niespełnionych marzeń, walki do dobre i godne życie.

Tylko wieża Eiffel’a na zawsze będzie czymś trwałym. Czymś, co przetrwa wszystkie zawirowania i tragedie. Została stworzona przez genialnego i niezwykle sympatycznego (jak wynika z powieści) konstruktora, zbudowana przez ludzi, o których przecież nigdy nie myślimy, patrząc na tą budowlę. To dowód na to, że solidny fundament i przemyślana konstrukcja są niezwykle ważnym elementem, by stworzyć coś trwałego. Czy to w architekturze, czy w życiu… 

Paryż za to, postrzegany od zawsze jako kolebka artystów, nie zawsze bywa romantyczny. To miasto jak każde inne, posiada również swoje rynsztoki i ciemne, niebezpieczne zaułki. Pożera i wchłania, a często i wypluwa. Przekonają się o tym niektórzy z bohaterów, choćby w straszliwą noc Św. Bartłomieja, kiedy nastąpiła rzeź hugenotów. Zawsze byłam zdania, że religia (ogólnie, jakakolwiek) to twór, który z czasem zawsze przekształci się w coś złego i powoduje krzywdy, ale to tak na marginesie.

„Nie chodzi o to, że Francja jest bez wad. Odnoszę wrażenie, że ludzie mają lekką obsesję na punkcie historii. Ale tutejsza kultura emanuje takim czarem, że trudno im się dziwić. Nikt nie powinien też nazywać Francji staromodną. Być może odrobinę spóźnioną we wprowadzeniu mechanizacji. Ale wszystkie nowe idee artystyczne i filozoficzne rodzą się właśnie tutaj. Dlatego przyjeżdżają tu tłumy amerykańskich artystów”.

To prawda. Francja zawsze kojarzy nam się ze sztuką, kulturą, literaturą. Kto nie potrafiłby wymienić jakiegoś francuskiego znaczącego malarza, pisarza czy polityka? To kraj niezwykle barwny, czasem w tej barwności i zadufaniu w sobie, lekko irytujący, ale jednak jakże znaczący dla świata. Myślę sobie, że Rutherford dokonał sporego wyczynu, aby uczynić bohaterem książki właśnie miasto. Postaci, które się przewijają, są po to, by pokazać jego dzieje na przestrzeni lat.

Rutherford stworzył monumentalną powieść, ale … nie spodziewajcie się arcydzieła. To jest po prostu dobra powieść, bardzo ciekawa, obfitująca w szczegóły, warta lektury,  ale nie aż tak, by nazwać ją na przykład „książką roku”, „książką miesiaca” itp.

Mankamenty ? mnogość postaci i liczne retrospekcje. Czytałam tę książkę bardzo długo, bo wymaga ogromnego skupienia i … siły … Ha, podnieść te 900 stron jest nie lada wyczynem, szczególnie, gdy się chce poczytać w łóżku ;-) Jest to tomiszcze ogromnie niewygodne i nieporęczne, ale za to wizualnie bardzo ładnie się przezentuje. Na początku i końcu książki są plany Paryża – dawniej i dziś. Dodatkowo, mamy też drzewo genealogiczne wszystkich wspomnianych przeze mnie wyżej, występujących w powieści rodów, a uwierzcie, to ułatwia lekturę!

Na pewno sięgnę po „Nowy Jork” Rutherforda, ale narazie trzeba mi coś lżejszego (dosłownie), bo opowieść o Nowym Jorku ma zaledwie … 960 stron !!! Ajć.

Edward Rutherfurd „Paryż”, wyd. Czarna Owca, seria Szmaragdowa, 2014.